Czeskie zwyczaje i tradycje wielkanocne
Dla jednych święta wiosny, dla innych kulminacja chrześcijańskiego roku liturgicznego. Tradycje, które warto poznać!
Po długiej i ciemnej zimie te wiosenne święta oznaczają koniec zimowej pogody i początek ciepłej oraz słonecznej połowy roku.
Chętnie pokażemy Państwu, jakie zwyczaje i tradycje łączące chrześcijaństwo i pogaństwo, są nadal żywe.
Kruche piękno pisanek
Najbardziej znanym symbolem czeskich Świąt Wielkanocnych są zdobione jajka, będące symbolem płodności i nowego życia.
Na jarmarkach, świątecznych stołach i podczas zwiedzania wnętrz chat ludowych i eleganckich zamków zobaczą
Państwo na przykład jajka malowane i drapane, malowane farbami naturalnymi, trawione kwasem, kute, oplatane drutem lub perforowane. Efektem tego rękodzieła są jajka, które wyglądają jak utkane z koronki.
Pisanki to także najczęstsza pamiątka, którą można przywieźć z wycieczek wielkanocnych. Należy je tylko dobrze zapakować!
Wielkanoc jako symbol wiosny i odrodzenia
Data Wielkanocy uzależniona jest od kalendarza księżycowego, używanego w dalekiej przeszłości. Dlatego święta te co roku przypadają w innym terminie. Okres Wielkanocy zaczyna się w Niedzielę Palmową, trwa przez Wielki Piątek, kiedy zgodnie z tradycją chrześcijańską został ukrzyżowany Jezus Chrystus oraz Niedzielę Wielkanocną, kiedy zmartwychwstał. Wielkanoc w Republice Czeskiej kończy Poniedziałek Wielkanocny. Zarezerwowany jest dla tradycji ludowych, wywodzących się z głębokich czasów pogańskich.
Powrót do natury
Jeszcze przed nadejściem chrześcijaństwa Wielkanoc była ważnym okresem, obchodzonym przez naszych przodków.
Zamiast zmartwychwstania Jezusa Chrystusa przypominano sobie przebudzenie natury i zwycięstwo sił dobra oraz życia nad zimnem i śmiercią. Nasi przodkowie zbierali zioła lecznicze, które miały moce magiczne, czcili drzewa i święte gaje, w których przebywały siły dobra i bóstwa, a w czasie wiosennej równonocy świętowali powracającą moc Słońca.
Chociaż od przyjścia chrześcijaństwa na teren dzisiejszej Republiki Czeskiej minęło już około 1200 lat, to większość Czechów te wiosenne święta łączy przede wszystkim z obchodami nadejścia wiosny, a zwyczaje nadal świętowane w większości mają pogańskie pochodzenie.
Wymiar chrześcijański – celebrowanie zmartwychwstania Odkupiciela – jest dopiero na drugim miejscu. Coraz więcej osób postrzega Wielkanoc jako okazję do uzupełnienia sił życiowych w otoczeniu pięknej wiosennej przyrody, a nie jako celebrację tradycji chrześcijańskich.
Pomlázka (rózga wielkanocna pleciona z wierzbowych gałązek) – wspomnienie czasów pogańskich
Czeska Wielkanoc, a dokładniej Poniedziałek Wielkanocny, mają jedną specyficzną tradycję, która podtrzymywana jest zwłaszcza na wsi.
Mężczyźni kolędują z pomlázką (rózgą wielkanocną), odwiedzając kobiety i biją je rózgą z wierzbowych gałązek.
W nagrodę dostaną pisanki lub słodycze. Pierwotnie ten zwyczaj miał zapewnić kobietom młodość i zdrowie przez cały rok.
Chociaż obcokrajowcom zwyczaj ten może wydawać się nieco dziwny, proszę się nie bać. Nie jest to żadne bicie, ale akt symboliczny. A co dzieje się z pomlázką po kolędowaniu?
W niektórych regionach utrzymuje się jeszcze tradycja, by rózgę zasadzić do ziemi. Powinna być upleciona ze świeżych gałązek wierzbowych, jest więc bardzo prawdopodobne, że wyrośnie z niej nowe drzewko.
Uczta wielkanocna
Żadne święto nie może się obejść bez domowego jedzenia i picia! Czego nie może zabraknąć na czeskim stole wielkanocnym? W Wielkanoc dosłownie na każdym stole znajduje się baranek wielkanocny. Jest to słodkie ciasto, które symbolizuje ofiarę Chrystusa.
Pieczony baranek ostrożnie wyjmuje się z foremki, zamiast oczu daje się rodzynki, a całą figurkę posypuje cukrem waniliowym lub polewa czekoladą. Na wielkanocnym stole baranka bardzo dobrze uzupełnia mazanec.
Jest to bochenek z ciasta drożdżowego z migdałami i rodzynkami, który je się z masłem i dżemem na śniadanie. W wielu regionach Republiki Czeskiej w okresie Świąt Wielkanocnych można spotkać wielkanocne judasze (słodkie bułki drożdżowe).
Zgodnie z tradycją pociera się je miodem i je rano w Wielki Czwartek (w Czechach zwany Zielonym Czwartkiem), najlepiej przed wschodem słońca. W Wielką Sobotę, kiedy kończy się okres postu, tradycja nakazuje przygotowanie mięsa faszerowanego.
Do farszu należy użyć świeżych zielonych ziół lub młodych pokrzyw, które symbolizują wiosnę i budzącą się przyrodę. Jak widać stół wielkanocny jest nie tylko słodki, ale również pełen zwyczajów!
Liturgiczna Wielkanoc
Jeżeli pragną Państwo nadać Świętom Wielkiej Nocy charakter chrześcijański, zapraszamy do odwiedzenia jednego z kościołów. Tradycyjna msza odprawiana będzie na przykład w katedrze św. Wita na Zamku Praskim lub w innych katedrach w całej Republice Czeskiej. Msza mająca upamiętniać Ostatnią Wieczerzę będzie odprawiana w czwartek, upamiętniająca mękę i śmierć Jezusa – Liturgia Męki Pańskiej dzień później, a Wigilia Paschalna w sobotę.
W poszukiwaniu tradycji
Jeżeli chcą Państwo poznać prawdziwą czeską Wielkanoc, zapraszamy do odwiedzenia jednego z muzeów pod gołym niebem, do skansenu.
W Wołoskiej wsi w Rožnovie pod Radhoštěm na Morawach co roku podczas świąt organizowane jest wydarzenie Wielkanoc na Wołoszczyźnie.
Oprócz jarmarku czeka tu na Państwa muzyka cymbałowa, pokazy gotowania tradycyjnej zupy wiosennej z degustacją, a nawet możliwość samodzielnego malowania pisanek! Ciekawy program czeka również w Muzeum Budownictwa Wiejskiego w Vysokim Chlumci w Czechach Środkowych.
Zwiedzanie przybliży tradycyjne zwyczaje i atmosferę Świąt Wielkanocnych na wsi w wiekach minionych. W wiejskich chatach można spróbować malowania jajek, wyplatania pomlázky (rózgi wielkanocnej), robienia piszczałek z gałązek wierzbowych, tkania wstążek na rózgę, a także przędzenia na kołowrotku.
W czasie Wielkanocy, w czwartek i w niedzielę w piecu kaflowym będą się piekły słodkie bułeczki drożdżowe – judasze, a w piątek i w sobotę chleb w zabytkowym piecu chlebowym. Mają więc Państwo okazję skosztowania czegoś smacznego!
Jarmarki wielkanocne w czeskich miastach
Praga – Jarmarki Wielkanocne na Starówce i Placu Wacława (5.–27. 4.)
Pilzno – Jarmarki Wielkanocne na Placu Republiki (9. -20. 4.)
Brno – Festiwal Wielkanocny na Placu Svobody (11. – 20. 4.)
Czeski Krumlov – Jarmark Wielkanocny na placu Svornosti (17.–21. 4.)
Ołomuniec – Wielkanoc na Górnym Rynku (14.– 21. 4.)
Czeskie Budziejowice – Jarmark Wiosenny (10. – 12.4.), Staroczeskie Wielkanoce (13.4.)
Wielkanoc w skansenach
Morawy – Wielkanoc na Wołoszczyźnie – Muzeum Wołoskie w Rożnowie (19-21 kwietnia)
Czechy Środkowe – Wielkanoc w Muzeum Budownictwa Ludowego w Kourim ( 29.3. – 27.4.)
Czechy Środkowe – Přerov nad Labem – Wiosna na wsi (21.3. – 30.4.)
Vysočina – Wielkanoc na Veselym Kopcu (18 – 21.4.)
Wielkanoc w Betlejem (1.4.-27.4.)Betlejem HlinskoVysočina – Zubrnice – Wielkanoc na wsi (12.-13.4.)
Północne Czechy -Zubrnice – Wielkanoc na wsi (12.-13.4.)
Wielkanoc w zamkach i pałacach
Czechy Środkowe – Wielkanoc Książęca w zamku Křivoklát (18.-20.4.)
Czechy Środkowe – Wielkanocny Festiwal Rycerski na zamku Okor (20.4.)
Czechy Środkowe – Wielkanoc w Kačině (17-21.4.)
Czechy Środkowe – Wielkanocne zwiedzanie zamku Český Šternberk (17 – 21.4.)
Morawy – Wielkanoc na zamku Valtice (18-21 kwietnia)
Czechy Południowe – Jarmark Wielkanocny na zamku Blatná (18-20 kwietnia)
Czechy Wschodnie – Wielkanocne zwiedzanie zamku Hrádek u Nechanic (17-21 kwietnia)
Czechy Północne – Jarmark Wielkanocny w Sychrovie (12-13.4.)
Morawy Północne – Książęca Wielkanoc na zamku w Hradcu nad Morawicą (5-27 kwietnia)
Czechy Zachodnie – Jarmark Wielkanocny na zamku Kozel (20-21.4.)
Wypróbuj czeskie przepisy wielkanocne
